Exodus
Tien geboden in de Kerk
In ieder gezin groeit een bepaalde ordening. Taken worden verdeeld. Men weet wat men van elkaar kan verwachten. De tijd krijgt zijn indeling. Men weet waar en wanneer men elkaar treft. Soms zijn er geschreven afspraken, maar meestal zijn het ongeschreven ‘wetten’. Iedere vorm van samenleven heeft ordening nodig. Vrienden spreken zaken af en hebben overtuigingen waar men zich aan houdt. Grotere families weten op welke tijden ze elkaar treffen, wie ontvangt, welke cadeaus gangbaar zijn, en hoeveel tijd er ingeruimd moet worden. Er zijn gewoontes hoe te handelen bij geboortes, verjaardagen, jubilea en bij feestdagen. Men wil elkaar niet uit het oog verliezen en men wil elkaar nietovervragen. Dus zijn er ‘wetten’. Meestal ongeschreven, maar vaak toch ook weer precies. Leden van de familie hebben een eigen ruimte, maar toch moet iedereen binnen bepaalde kaders blijven.
Landen, steden en dorpen hebben regeringen en raden die het samenleven regelen. Voortdurend zijn ze bezig met wetten onder de aandacht te brengen, wetten te wijzigen en nieuwe wetten te maken. Tegelijk beseft iedereen dat het werken aan een gezonde burgermanszin noodzakelijk is om de wetten te laten functioneren. Als je er bij stilstaat vraagt de ordening van het samenleven veel zorg en aandacht.
Wanneer het volk van God gevormd wordt in de woestijn krijgt dit volk de tien geboden. Daarna blijft het in het Oude Testament en ook in het Nieuwe Testament steeds gaan over ‘wetten en geboden’. In het christendom is dit niet anders. Zoals er een burgerlijk wetboek is zo is er ook een kerkelijk wetboek. Mooi dat dit begint met de stelling dat de liefde het grootste gebod is. In alles gaat het om de liefde. Hoe verhouden zich al die wetten? Wat is het eigenen van de 10 geboden?
In de Katholieke traditie verstaat men de 10 geboden als de belangrijkste uitgangspunten door God gegeven om op basis daarvan de concrete wetten, die ook aan tijd gebonden zijn, te maken. De uitgangspunten in de tien geboden zijn onomstootbaar, onveranderlijk, door God gegeven. De concrete wetten door de tijden heen dienen in overeenstemming te zijn met de tien geboden. Hoe de Kerk die uitgangspunten verstaat is in aansluiting op het Tweede Vaticaans Concilie weergegeven in de Katechismus van de Katholieke Kerk. In bijna honderd bladzijden staat, over alles wat de tien geboden omvatten, beschreven hoe de Kerk het verstaat.
Dit geeft weer dat de Bijbel lezen het eerste is, maar dat er daarnaast nog heel wat meer te zeggen is. Voor ons is het belangrijk te weten dat God zich aan ons verbonden heeft. God blijft in het geheel niet buiten ons leven staan. Ook niet buiten het samenleven en dus ook niet buiten de wetten. Wel wijst God, wijst Christus op het belangrijkste gebod: God en de naasten beminnen. Wetten staan in relatie tot de liefde.
Bisschop Antoon Hurkmans
Rector van de Friezenkerk in Rome
ahurkmans@bisdomdenbosch.nl
