Het tweede boek in de Bijbel: Exodus
In ieder dorp had je vroeger wel een adres dat begon met: De Kinderen… Het ging dan om drie of soms nog meer kinderen uit een gezin die nooit uit gevlogen waren en samen waren blijven wonen in het ouderlijk huis. Laatst kwam ik toevallig nog eens in zo’n familie. Dit zijn in onze tijd grote uitzonderingen. Jongelui gaan studeren of werken buiten hun geboortedorp en velen komen dan ook niet meer terug. Wegtrekken, naar een ander land is niet aan de orde van de dag, maar het komt toch veel voor. We hadden de tijd van de missionarissen. Ook kwam in het begin van de vorige eeuw de emigratie binnen en buiten Europa op gang. In onze tijd is het veelal de nood die vele mensen tot vluchtelingen maakt, maar er zijn ook tal van andere redenen, waaronder de liefde misschien wel de grootste, die mensen doen zeggen: ik vertrek. Veelal blijft het thuisland trekken. Het land waar je geboren bent, het land waar je zondermeer thuis bent.
In de Bijbel is het wegtrekken uit je land een grondpatroon. Het is altijd op de een of andere manier aanwezig. Het begon met de roeping van Abraham: ‘trek weg uit je land.’ God beloofde aan Abraham hem te maken tot een groot volk en hem een land te geven. Abraham kwam in zijn land, maar hij moest door honger gedreven ook vluchten naar Egypte. De grote vlucht naar Egypte maakten de zonen van Jacob en Jacob zelf. Jozef ging hen vooruit. In Egypte ging Gods eerste belofte aan Abraham in vervulling. De grote familie die naar Egypte was gevlucht werd er een groot volk.
Het boek Exodus begint bij het in vervulling gaan van de tweede belofte van God. De uittocht (exodus) uit Egypte, waar het uitverkoren volk leefde als slaven, naar het beloofde land. De naam die de christenen voor dit boek gebruiken, Exodus, heeft dit boek gekregen van de zeventig vertalers van de Bijbel in het Latijn. Omdat de Bijbel niet een auteur heeft, omdat de Bijbel niet een geschiedenisboek is zoals wij ons een geschiedenisboek voorstellen en omdat er aan de teksten van de Bijbel eeuwen door gewerkt is zou het kunnen zijn dat in dit boek ook de ervaringen van de Babylonische Ballingschap er doorheen klinken. Drie thema’s zijn duidelijk te onderscheiden in dit boek. Het Joodse volk trekt weg uit Egypte. Het volk van God krijgt bij de berg Sinai de wet. Het volk ontvangt de eerste grondslagen voor de Joodse eredienst. In dit alles schittert Mozes die van God de taak kreeg zijn volk te leiden.
Bisschop Antoon Hurkmans
Rector van de Friezenkerk in Rome
ahurkmans@bisdomdenbosch.nl
